In zijn lezing waarin hij heen en weer pedaleerde tussen de realiteit van de herinnering en de fictie van de autobiografische roman (De ogen van Solo), heeft Reggie Baaij ons perfect uiteengezet, hoe gecompliceerd en tegelijk schokkend de oorlog en de naoorlogse integratie in de Nederlandse samenleving voor Indische Nederlanders is verlopen.
Na de nederlaag van de geallieerde strijdkrachten tegen Japan, werd ook onze kolonie bezet gebied. En belandden de Indo’s net als de Nederlandse Indiërs in de Jappenkampen. Uit gêne dat hun verhaal toch nooit op kon wegen tegen ons verhaal over de oorlog hier, hebben vele ooggetuigen dat verhaal over die kampen jarenlang verzwegen. Sudah, laat maar, niet over praten, joh. Zo was dat ook in Reggie’s jeugd. Zijn vader trok zich terug in de achterkamer van het huis en zweeg, een veelbetekenend zwijgen, met een onbestemde blik in de ogen.
In Nederland terecht gekomen bij de zogenaamde repatriëring, ondergingen de Indische Nederlanders opnieuw een vernederende behandeling.
Ze kwamen bijvoorbeeld in het Doorgangskamp Westerbork terecht, dat voor het gemak wel werd omgedoopt tot Schattenberg. Die barakken waren er immers toch nog…
Ze kregen geld om winterkleding te kopen, maar moesten wel tekenen dat ze dit ook weer zouden terugbetalen. En ze moesten liefst niet te veel noten op hun zang hebben. Ze moesten zich immers maar aanpassen, zo luidde het sleutelwoord. Dus ook niet meer iedere dag douchen, of de eigen Indische keuken aanhouden. Nee, wennen aan de Nederlandse stamppot en andere vette kost!
Wat opnieuw leidde tot een zwijgen en in zichzelf terugtrekken.
Humor ontbrak in dit verhaal zeker niet. Zoals die keer dat de moeder droomde van de hemelse rijstmaaltijd die haar in het pension was beloofd. En ze ’s avonds tot haar eigen schrik zoete, vette rijst met krenten en roomboter te eten kreeg.
Het verhaal van twee werelden die elkaar lange tijd niet bleken te kunnen begrijpen. Van wonden die pas vele jaren geheeld werden. Of zelfs dan nog niet, zoals wat de achterstallige salarissen uit of pensioengelden na die oorlogsjaren betreft (nu als de backpay-gelden in de actualiteit: de niet uitbetaalde salarissen van ambtenaren en militairen tijdens de Japanse bezetting). Maar ook van de mensen die het zwijgen aflegden en nu wel hun mond durven opendoen. Omdat ze ook hun plaats opeisen in die nu zo veelkleurige en complexe Nederlandse samenleving.
Een erg interessant verhaal, met een gepassioneerde gedachtewisseling na afloop waaraan vooral twee Heerlense mannen deelnamen wiens leven ook op geheel eigen wijze getekend werd door een Indisch verleden.
Geef een antwoord