Videoboodschap Comité 4 en 5 mei Heerlen bij dodenherdenking 4 mei 2020

Vrijheid, beste mensen, is een groot goed. Nu in deze lastige en bizarre tijd beseffen we pas wat vrijheid waard is. Zo ook in 1944, toen de bevolking van onder andere Heerlen, reikhalzend uitkeek naar de komst van de bevrijders. Hier ziet u een vlag, een Engelse vlag gemaakt van oude lakens, die moest wapperen als de Tommies zouden komen. Want Tommies, dat was de algemene naam die de mensen hier in het zuiden gaven aan de bevrijders. Deze vlag heeft echter nooit mogen wapperen. De bevrijding door de Amerikanen kwam zo snel, sneller dan menigeen had verwacht. En wat maakte het uit?
Of het nu Engelsen of Amerikanen waren die de bevrijding brachten, dat deed er niet toe. Vrijheid: dáár ging het om.

Ieder jaar is het bijzonder waardevol om te zien en te horen hoe herinneringen door de eerste generatie en familieverhalen door latere generaties worden gedeeld tijdens plechtigheden in Heerlen. Voor mijn generatie is de oorlog “geschiedenis”, maar door middel van deze getuigenissen is de oorlog ook voor ons levend geworden en zodoende verankerd in onze gemeenschappelijke herinneringscultuur.

Ook in onze tijd is het waardevol terug te gaan naar de soms vergeten kleinere plekken, onder andere te denken aan de Heerlense Stolpersteine, waar achter familieverhalen schuilgaan. Terug naar het kleine, lokale en intieme verhaal verbindt ons wellicht meer dan ooit.

Wat oorlog is… wat oorlog werkelijk betekent, staat in ons land heel ver van mensen af. Al kunnen we er elke dag de meest vreselijke beelden van zien, op televisie, dat dringt tot heel velen onder ons niet echt door.
Als klein jongetje, 9 jaar na de oorlog geboren in een stad die gebombardeerd was, had ik natuurlijk ook niets van de echte oorlog meer meegemaakt.
Maar als ik met mijn moeder ’s woensdagsmiddags naar de stad ging, kwamen wij samen in een lege ruimte. In een stad zonder hart. Soms een gebouw, het stadshuis of een warenhuis dat in het bombardement was blijven staan, verder hier en daar noodwinkels.
Toen begreep ik een beetje wat oorlog was.
Ik was een jaar of 10. Ik kwam aan het eind van die ochtend uit school. Ik liep over de singel en zag sporen op straat, rode sporen, bloedsporen.
Er lagen wat resten van stof omheen, van kleren. Ik wist niet goed wat dat was. We hadden wel eerder die ochtend op school een knap gehoord.
Thuis hoorde ik dat jongens even oud als ik, een granaat hadden gevonden. Uit de oorlog. Een granaat die op scherp stond. Ze waren hem nog maar net aan het bekijken, of die granaat ontplofte. In hun handen.
Toen wist ik  echt wat oorlog betekende.

Dit jaar geen stille tocht en geen herdenkingsconcert. De reden is bekend. We ervaren nu ook allemaal de inperking van die vrijheid en we realiseren ons nu meer dan ooit wat vrijheid betekent.
Reden temeer om met grote dankbaarheid de helden te herdenken die ons die vrijheid nu 75 jaar geleden hebben teruggegeven en die dat zelf niet meer hebben mogen meemaken.  We herdenken de onschuldige burgers die gefusilleerd zijn door de nazi’s, als represaille tegen stakingen en andere verzetsdaden. en ook de vele Joodse medeburgers en Sinti en Roma die slachtoffer werden van dat vreselijke terreurregime.
Als u in de buurt bent en niet alleen op 4 mei, sta dan even stil bij al die Heerlense monumenten die daaraan herinneren. Sta er even bij stil, een moment van stilte en respect.

Laten wij met elkaar vandaag  en morgen, overmorgen beseffen hoeveel mensen hun leven voor onze vrijheid in de waagschaal hebben gesteld en nog stellen.
Laten wij met elkaar beseffen welke grote verworvenheden als gezondheid, welzijn, democratie, grondrechten en rechtstaat wij – mede dankzij hen – mogen koesteren en moeten onderhouden. 
Laten we juist op 4 mei onze zegeningen tellen en daaruit de hoop en het zelfvertrouwen putten om samen voort te gaan op de weg van vrede.

© Comité 4 en 5 mei Heerlen 3 mei 2020